Süni İntellekt 2024

2022-ci ildə süni intellekt (AI) sürətlə populyarlaşdı və 2023-cü ildə isə iş dünyasında daha çox kök salmağa başladı. Beləliklə, tədqiqatçılar və şirkətlər bu texnologiyanı gündəlik həyatımıza necə inteqrasiya edə biləcəyimizi anlamağa çalışdılar. Məhz buna görə də 2024-cü il süni intellektin gələcəyi üçün həlledici il olacaq.

Süni intellekt sadəcə olaraq müəyyən tapşırıqları yerinə yetirmək üçün insan zəkasını təqlid edən və topladıqları məlumatları təkrarlayaraq özünü təkmilləşdirə bilən sistemlər kimi müəyyən edilir. Süni intellekti günümüzün texnologiya sistemlərindən fərqləndirən ən mühüm xüsusiyyəti insan zəkasını təqlid etməsidir. Bu sistem mövcud vəziyyətləri müşahidə edir, müvafiq vəziyyəti əvvəlcədən müəyyən edilmiş parametrlər üzrə emal edir və buna uyğun reaksiya verir. Bu prosesdə süni intellekt vəziyyətlə bağlı məlumatları sürətli və ağıllı alqoritmlərlə birləşdirərək emal edir.

Süni intellekt ümumiyyətlə iki əsas kateqoriyaya bölünür:

Zəif Süni İntellekt: Zəif süni intellekt müəyyən bir tapşırıq və ya sahəyə yönəlmiş məhdud zəka səviyyəsinə aiddir. Bu növ süni intellekt xüsusi tapşırıqları optimallaşdırmaq və ya problemləri həll etmək üçün proqramlaşdırıldığı sahədə insana bənzər qabiliyyətlər nümayiş etdirir. Buna misal olaraq, səsli köməkçilər, oyun strategiyaları yaradan proqram təminatı və ya müəyyən iş proseslərini avtomatlaşdıran proqram təminatını nümunə göstərə bilərik.

Güclü Süni İntellekt: Bu kateqoriya ümumi intellekt səviyyəsinə yaxın olan və ya insan intellektini üstələyə bilmək qabiliyyətinə malikdir. Bu növ süni intellekt müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirə, geniş mövzular üzrə öyrənə və öz şüuruna oxşar səviyyədə fəaliyyət göstərə bilər. İndiyə qədər bu kateqoriyanı üstələyəcək güclü sistem hazırlanmayıb.

Süni intellektin iş bazarına təsiri.

Süni intellekt kompüterlərə insan kimi düşünməyə imkan verən texnologiyadır. Bu texnologiya bir çox işi daha sürətli, effektiv şəkildə yerinə yetirə və yeni biznes imkanları yarada bilər.  Həmçinin süni intellekt bir çox sənaye sahələrində biznes proseslərini optimallaşdırmaq üçün istifadə olunur. İstehsalatda robotlardan və ya müştəri xidmətində nitq tanıma sistemlərindən istifadəni buna misal göstərə bilərik. Bu, müəssisələrin səmərəliliyini artıra və insanların diqqətini daha mürəkkəb vəzifələrə yönəltməsinə şərait yarada bilər.

Texnologiyanın  inkişafının bu dərəcəyə yüksəlməsi özü ilə bərabər bəzi problemlərə də səbəb ola bilir. Əksər insanlar  süni intellektin bəzi vəzifələri avtomatlaşdırdığı üçün iş itkilərinə səbəb ola biləcəyindən narahatdırlar. Rutin və təkrarlanan tapşırıqlardan ibarət olan və kompüterlər tərəfindən daha tez və səhvsiz yerinə yetirilmək imkanına malik olan sahələri xüsusi olaraq qeyd etmək olar.

Süni intellektin biznesə təsiri insanlar üçün yeni bacarıq və qabiliyyətlərə tələbat yaranmasına səbəb ola bilər. Məsələn, məlumat elmi, süni intellektin inkişafı və avtomatlaşdırma mütəxəssisləri kimi sahələrdə tələbat arta bilər. Ona görə də insanların bu texnologiyaya uyğunlaşmaq üçün təlim keçmələri və özlərini daim təkmilləşdirmələri vacibdir.

Nəticədə, süni intellekt iş dünyasında əhəmiyyətli bir dəyişikliyə səbəb olur. Bu dəyişikliyə ayaq uydurmaq üçün insanların öyrənməyə və inkişafa açıq olması, yeni iş imkanlarını araşdırması və tez adaptasiya olması önəmlidir.

​

Süni İntellekt hansı işləri sıradan çıxaracaq?

Yuxarıda Süni intellekt və avtomatlaşdırmanın bir çox sənaye sahələrində işçilərin iş yerlərini dəyişdirə və ya bəzi vəzifələri avtomatlaşdırmaq imkanına malik olmasını qeyd etmişdik. Süni intellektin təsirinə məruz qala bilən və ya dəyişdirilə bilən sahələr  bunlardır:

İstehsalat və Sənaye İşləri: Avtomatlaşdırma və robotlar istehsal xətlərində və sənaye sahələrində daha çox istifadə edilə bilər. Rutin və təkrarlanan işlərin avtomatlaşdırılması bəzi istehsalat vəzifələrinin süni intellekt və robot texnologiyaları ilə əvəzlənməsinə səbəb ola bilər.

Logistika və Nəqliyyat: Süni intellektlə dəstəklənən sürücüsüz nəqliyyat vasitələri və dron texnologiyaları logistika və nəqliyyat sektorlarında insan əməyini əvəz edə bilər. Avtomatlaşdırma sistemi paylama və yük əməliyyatlarında daha çox arta bilər.

Mühasibat və Maliyyə: Rutin maliyyə əməliyyatları, hesablamalar və bəzi mühasibat işləri süni intellekt və avtomatlaşdırma sistemləri ilə yerinə yetirilə bilər.

Müştəri Xidmətləri: Səsli cavab sistemləri və chatbotlar müəyyən müştəri xidməti tapşırıqlarını yerinə yetirə və suallara cavab verə bilər. Lakin daha mürəkkəb problemlər üçün insanların qarşılıqlı əlaqəsi vacib ola bilər. Bu da onu göstərir ki, insan əməyinə hər zaman ehtiyac var.

Kənd Təsərrüfatı: Dronlar, sensorlar və süni intellekt kənd təsərrüfatı sektorunda səmərəliliyi artırmaq və əkinçilik proseslərini optimallaşdırmaq üçün istifadə edilə bilər. Bu, bəzi əl əkinçilik əməliyyatlarına təsir göstərə bilər.

Sağlamlıq: Süni intellekt diaqnoz və müalicə proseslərində daha təsirli rol oynaya bilər. Bununla belə, səhiyyə sənayesində həkimlərin, tibb bacılarının və digər səhiyyə işçilərinin insanların qarşılıqlı əlaqəsində və qərarların qəbulunda mühüm rol oynamağa davam edəcəyi gözlənilir.

Bu dəyişikliklərə baxmayaraq, unutmaq olmaz ki, süni intellekt və avtomatlaşdırma bir çox sektorlarda yeni iş imkanları yarada və daha mürəkkəb vəzifələrdə insan əməyinin dəyərini artıra bilər. Təhsil və bacarıqların inkişafı da yeni texnologiyalara uyğunlaşmada mühüm rol oynayır. Buna görə də gələcək işçi qüvvəsinin ehtiyaclarına uyğunlaşmaq üçün davamlı öyrənmək və inkişaf etmək vacibdir.

Süni İntellektdə Məlumat məxfiliyinin qorunması.

Daim inkişaf edən süni intellekt və informasiya texnologiyaları ilə informasiyanın məxfiliyi mühüm məsələyə çevrilir. Süni intellekt sistemləri istifadəçilərin öyrənməsindən və davranışından əldə edilən məlumatları təhlil edə bilər ki, bu da şəxsi məxfiliyə təsir edə bilər.

Şəxsi məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:

Güclü Şifrələmə: Güclü şifrələmə üsulları ilə məlumatın qorunması əsas addımdır. Bu, məlumatın icazəsiz girişdən qorunmasını təmin edir.

Şəffaflıq və İnformasiya: Süni intellekt sistemlərinin necə işlədiyi və hansı məlumatlardan istifadə etdiyi barədə şəffaflıq olmalıdır. İstifadəçilərə hansı məlumatların toplandığı və necə istifadə edildiyi barədə aydın məlumat verilməlidir.

Mövcud Təhlükəsizlik Standartları: Süni intellekt sistemlərində istifadə olunan informasiya təhlükəsizliyi standartları daim yenilənməlidir. Bu, yeni təhlükələrə qarşı daha effektiv qorunma təmin edir.

Anonimləşdirmə və Toplama: Mümkünsə istifadəçi məlumatının anonimləşdirilməsi və məlumatın qruplaşdırılması yolu ilə işlənməsi fərdi məxfiliyin qorunması üçün vacibdir.

Bu tədbirlər AI sistemlərinə informasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirməyə kömək edə bilər. İnsanların şəxsi məlumatlarının təhlükəsiz şəkildə qorunması texnologiyanın etibarlı və istifadəçi dostu olması üçün vacib elementdir.

Süni İntellektin təhsilə təsiri  (Təhsildə Süni İntellektin rolu)

Son illərdə süni intellekt (AI) texnologiyalarının təhsil sahəsinə inteqrasiyası ilə sürətlənib. Bəs, süni intellektin təhsilə hansı təsiri var?

Fərdi Öyrənmə Təcrübəsi

Süni intellekt tələbələrə fərdi öyrənmə təcrübəsinin təmin edilməsində mühim rol oynayır. İndi hər bir tələbə öz maraq və qabiliyyətlərinə uyğunlaşdırılmış təhsil proqramlarından istifadə edə bilər.

Adaptiv Öyrənmə

Hər bir tələbənin öyrənmə tempi və üslubu fərqlidir. Burada süni intellekt adaptiv öyrənmə modeli ilə oyuna girir. Şagirdlərin güclü və zəif tərəflərini təhlil etməklə onlara xüsusi təlim məzmunu təklif oluna bilər. Bu, tələbələrə öz sürətlərində irəliləməyə və mövzuları daha yaxşı başa düşməyə imkan verir.

Müəllim Dəstəyi

Süni intellekt təkcə tələbələri deyil, müəllimləri də dəstəkləyir. O, tələbə məlumatlarını təhlil edir və müəllimlərə təklif və tövsiyələr verir. Bu, müəllimlərə şagird fəaliyyətini daha yaxşı qiymətləndirməyə və dərs planlarını daha səmərəli təşkil etməyə kömək edir.

İnkluziv təhsil

Süni intellekt fiziki məhdudiyyətli şəxslərin  təhsilində də mühüm rol oynayır. Səslə idarə olunan interfeyslər və oxşar texnologiyalar fiziki məhdudiyyətli şəxslərə daha interaktiv öyrənmə təcrübəsi əldə etməyə imkan verir.

Təhlil və proqnozlaşdırma

Təhsildə məlumatların təhlili süni intellekt vasitəsilə tez və effektiv şəkildə həyata keçirilə bilər. Bu, məktəbləri şagird performansı haqqında daha yaxşı məlumatla təmin edir, onlara təhsil siyasətini planlaşdırmağa və inkişaf etdirməyə kömək edir.

Nəticə olaraq, süni intellekt təhsildə böyük dəyişiklik yaradır. Bununla belə, bu dəyişikliklə gələn məsuliyyətləri və etik problemləri nəzərdən qaçırmamaq vacibdir. Şagirdlərin və müəllimlərin bu yeni transformasiyaya uyğunlaşması daha effektiv və fərdiləşdirilmiş təhsil sisteminin yaradılmasında mühüm rol oynayacaqdır. Gələcək təhsildə daim inkişaf edən bu əlaqə tələbə və texnologiya arasındakı qarşılıqlı əlaqəni daha da zənginləşdirəcək.

Süni intellekt gələcəyimizi formalaşdıran gücdür. Texnologiyanın təklif etdiyi bu böyük potensialı dərk etmək və istifadə etmək bizə təkcə bu günü deyil, həm də gələcəyi daha yaxşı şəkildə qurmağa imkan verir.

Backend kursları
Frontend kursları